Displaying items by tag: Το Βήμα

Δευτέρα, 10 Δεκεμβρίου 2012 13:50

Ακραμ Καν: Αναζητώντας την ταυτότητα (Το Βήμα) Δεκέμβριος 2012

Η παράσταση «Desh» και στην Αθήνα - Επιστροφή στις ρίζες που μας βοηθάει να αναρωτηθούμε για το ποιοι είμαστε

Στον πέμπτο όροφο του Sadler's Wells, του ιστορικού θεάτρου στη συνοικία Ισλινγκτον του Λονδίνου. Ο χορευτής και χορογράφος Ακραμ Καν φθάνει με καθυστέρηση μιας ώρας στο ραντεβού μας. Ζητάει συγγνώμη. Ερχεται από τα προάστια, όπου κατοικεί, για λίγο καλύτερη ατμόσφαιρα για τον ίδιο αλλά κυρίως για το παιδί του. Φοράει μπορντό παντελόνι, φούτερ με κουκούλα, μοιάζει με σκέιτερ. Είναι ίσως ο πιο αναγνωρίσιμος χορευτής στη Βρετανία, ιδιαίτερα μετά τη συμμετοχή του στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου το περασμένο καλοκαίρι, στο θέαμα του Ντάνι Μπόιλ που θεωρήθηκε καλλιτεχνικό επίτευγμα.

Το προηγούμενο βράδυ στην κεντρική σκηνή του Sadler's Wells έχουμε παρακολουθήσει το «Desh», ένα αυτοβιογραφικό one man show, όπου ο Ακραμ Καν, με τη βοήθεια του βίντεο ανιμέισον και της ψηφιακής τεχνολογίας, επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο της οικογένειάς του, το Μπανγκλαντές, για να μιλήσει τελικά για την ταυτότητα και την πρωταρχική φύση του ανθρώπου, για το νερό και το χώμα.

Αποθεώνεται, όπως κάθε φορά που παρουσιάζει αυτό το θέαμα, από τότε που έγινε η παγκόσμια πρεμιέρα του, στις 15 Σεπτεμβρίου 2011, στο Λέστερ. Είναι η πρώτη φορά που χορεύει μόνος του στη σκηνή, αλλά αυτό το τόσο προσωπικό θέαμα δεν θα μπορούσε να το χορέψει κανείς άλλος ή δεν θα μπορούσε να το μοιραστεί με κανέναν άλλο, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν σε άλλες χορογραφίες, με τον Σίντι Σερκαουί, τη Συλβί Γκιλέμ ή τη Ζυλιέτ Μπινός.

Στο «Desh», μέσα σε ένα ηχητικό φόντο από φυσικούς ήχους, δαιμονικά κορναρίσματα και την ευρηματική μουσική της Ζόσλιν Πουκ, όπου το «Αβε Μαρία» και το «Αλληλούια» ταιριάζουν απόλυτα με τις κλίμακες της ανατολικής μουσικής, ο Ακραμ Καν μετατρέπει το προσωπικό του ταξίδι σε αρχετυπικό μύθο. Τον είδα σαν επικό ήρωα, σαν Προμηθέα, και την επόμενη μέρα, στη συνάντησή μας, του το λέω. «Είμαι συνδεδεμένος με τη μυθολογία και τη διαβάζω με έναν προσωπικό τρόπο» απαντάει.

Εργο-ταυτότητα

Ο ίδιος έχει τους προσωπικούς μύθους του. Είναι τα ελληνικά γλυπτά. Είναι οι κακοί ήρωες, οι bad heroes. Είναι η Ματίλντα και ο Τζόνι Ντεπ. Είναι ο κόσμος του σινεμά και των κόμικς. Είναι ο Πίτερ Μπρουκ, ιδιαίτερα ο Μπρουκ της «Μαχαμπαράτα», αλλά και ο Ρομπέρ Λεπάζ, είναι ο Μπρους Λι, ίσως γιατί πιστεύει πως το σώμα μιλάει. Ο ίδιος είναι ταχύτατος στη σκηνή, με πολύ υψηλή τεχνική και φανερή μια εκπαίδευση που στηρίζεται σε οπτικά στοιχεία. Διαβάζει φιλοσοφία και μέσα από την όλη στάση του είναι ένας καλλιτέχνης διανοούμενος.

Αν τον ρωτήσεις τι θεωρεί τον εαυτό του, Βρετανό ή Μπανγκλαντεσιανό, απαντάει χωρίς δισταγμό «Βritish». Αναγνωρίζει ότι είναι δημιούργημα της βρετανικής πολυπολιτισμικής κοινωνίας, που είναι ανοιχτή και παίρνει ρίσκα. Επιμένει στο τελευταίο. Θεωρεί ότι σήμερα μόνο στη Βρετανία αναλαμβάνονται ρίσκα στον χώρο του πολιτισμού, ενώ άλλες κοινωνίες, όπως για παράδειγμα η Αμερική, επιστρέφουν σε συντηρητικές επιλογές από τον φόβο μήπως χάσουν χρήματα. Στο Λονδίνο το καταλαβαίνεις. Είναι και πάλι η μεγάλη διεθνής μητρόπολη. «Είμαι Βρετανός και στέκομαι σαν παρατηρητής απέναντι στην κουλτούρα καταγωγής της οικογένειάς μου».

Ο Ακραμ Καν γεννήθηκε στη Βρετανία και για χρόνια αρνιόταν να επισκεφθεί τη χώρα καταγωγής της οικογένειάς του. Την επισκέφθηκε πρόσφατα για τις ανάγκες του «Desh». Εμεινε εκεί δέκα ημέρες με τους συνεργάτες του, προσπαθώντας να συγκεντρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες από τη φύση και τους ανθρώπους - πληροφορίες που μετατρέπονται σε ποίηση και οπτικές εικόνες στο «Desh».

Αμήχανος μπροστά σε αυτή την κουλτούρα με την οποία αρνιόταν επί χρόνια να συνδεθεί, ο Ακραμ Καν ήρθε αντιμέτωπος με τα νέα στερεότυπα. Μας λέει μια συγκλονιστική ιστορία. Σε ένα χωριό πλησιάζει για να μιλήσει και να καταγράψει στο iphone του ένα παιδί με γυμνά πόδια και εμφανώς πεινασμένο. Το παιδί, βλέποντας το iphone του Ακραμ, βγάζει κι αυτό από την τσέπη του το δικό του iphone. Η φτώχεια μαζί με την τεχνολογία, μια εικόνα συμβίωσης και ταυτόχρονα μια ιστορία επιβίωσης.

Με το «Desh» ο Ακραμ Καν συμφιλιώθηκε με την κουλτούρα των γονιών του, της μητέρας του αλλά και του πατέρα του. Και μέσω της δικής του αναγνώρισης ως βρετανού και διεθνούς καλλιτέχνη αναγνωρίστηκε και από την πολυάριθμη κοινότητα του Μπανγκλαντές στη Βρετανία. To «Desh» είναι η ταυτότητα του Ακραμ Καν. Αλλά είναι και η ταυτότητα όλων μας. Είναι η βαθύτερη ερώτηση του ποιοι είμαστε.

Λονδίνο, Μπανγκλαντές, Αθήνα
Θα γύριζε ποτέ στο Μπανγκλαντές ο Ακραμ Καν; Η ερώτηση είναι ευθεία και η απάντηση κατηγορηματική. «Δεν θα μπορούσα να ζήσω στο Μπανγκλαντές ή στην Ινδία γιατί απουσιάζουν οι υποδομές». Βρίσκει την ασιατική τέχνη του χορού naïve και την ινδική κουλτούρα πολύ μελοδραματική. Σε κάποια αποστροφή του λέει ότι δεν θα μπορούσε να ζήσει ούτε στην Ελλάδα ακριβώς για τον ίδιο λόγο, για την απουσία υποδομών στον χορό. Οσο κι αν δεν μας αρέσει η απάντησή του, μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η κατάστασή μας σε αυτόν τον χώρο. Και σαν να θέλει να μετριάσει κάπως την απογοήτευσή μας, συμπληρώνει ότι μπορεί να μην έχουμε υποδομές, έχουμε όμως καλούς χορευτές με πολύ ταμπεραμέντο, όπως η Λίντα Καπετανέα ή ο Ηλίας Λαζαρίδης.

Ομολογεί ότι εμπνεύστηκε από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 αλλά δεν γνωρίζει τον Δημήτρη Παπαϊωάννου. Εχει χορέψει στην Αθήνα και θυμάται με τρόμο το Ηρώδειο, όπου χόρεψε με τη Συλβί Γκιλέμ: τον φόβο που του προκάλεσε η μεγάλη κλίμακα του ρωμαϊκού ωδείου. Θεωρεί την Αθήνα complicated place αλλά επιστρέφει με χαρά για να χορέψει το «Desh» στη σκηνή της Στέγης.

Του Νίκου Μπακουνάκη| Πηγή :Το Βήμα.gr

2012-12-10

Published in Συνεντεύξεις - Έντυπα

Tagged under

Γίρζι Κίλιαν (Το Βήμα) Νοέμβριος 2012

Γίρζι Κίλιαν: Μια μέρα όλη η Ευρώπη θα μιλάει ελληνικά

Η αγάπη για την Ελλάδα, η βιωματική σχέση με τη μουσική, το μυστικό της έμπνευσης, η δύναμη της Τέχνης σε καιρούς κρίσης. Ο σουπερστάρ τσέχος χορογράφος σε μια εκ βαθέων αποκλειστική συνέντευξη στην Ισμα Μ. Τουλάτου.

«Καλημέρα. Τι κάνετε;» με ρωτάει ο Γίρζι Κίλιαν σε άπταιστα ελληνικά από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Του απαντώ στα αγγλικά αλλά εκείνος επιμένει στη γλώσσα μας. «Είστε καλά;» συνεχίζει γελώντας δυνατά με την έκπληξή μου. «Αυτά είναι όλα κι όλα τα ελληνικά που γνωρίζω, αλλά θα ήθελα πολύ να μιλώ τη γλώσσα σας» μου εξηγεί την επόμενη στιγμή. «Αγαπώ πολύ την Ελλάδα, την ίδια τη χώρα, τους ανθρώπους. Οι καλύτεροί μου φίλοι στη Στουτγάρδη, όπου δούλεψα όταν έφυγα από την τότε Τσεχοσλοβακία μετά τη σοβιετική εισβολή του 1968, είναι Ελληνες».

Η ιδιαίτερη σχέση του 65χρονου Κίλιαν με την Ελλάδα δεν περιορίζεται όμως εκεί, αφού η χώρα μας στάθηκε το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, προτού ακόμη εγκαταλείψει τη δική του και φύγει στη Δύση. «Αν δεν κάνω λάθος, θα πρέπει να ήταν το 1964 που ήρθα για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Γινόταν κάποιο φοιτητικό φεστιβάλ στην πόλη και είχαν καλέσει και τη μικρή ομάδα στην οποία χόρευα τότε» θυμάται.

Ενας από τους δημιουργούς που άλλαξαν το τοπίο του ευρωπαϊκού χορού από τη δεκαετία του '70 ως τα τέλη του 20ού αιώνα, ο Κίλιαν ταύτισε το όνομά του με το περίφημο Nederlands Dance Theatre, την ομάδα της οποίας υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής επί 24 ολόκληρα χρόνια. Ακόμη και όταν παρέδωσε τη σκυτάλη στη νεότερη γενιά, παρέμεινε στενά συνδεδεμένος μαζί της.

Το αποχαιρετιστήριο δώρο του στο συγκρότημα υπήρξε η χορογραφία «One of a kind» (1998), που θα παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από το Μπαλέτο της Οπερας της Λυών, την «πιο πολυταξιδεμένη και διεθνή ομάδα της Γαλλίας», με τη συμμετοχή του ολλανδού βιολοντσελίστα Πίτερ Βίσπελβεϊ, ο οποίος συνοδεύει τους χορευτές από την αρχή ως το τέλος.

«Εργο που σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στη δημιουργική πορεία του Γίρζι Κίλιαν τόσο από χορογραφικής όσο και από εικαστικής απόψεως» χαρακτηρίζει το «One of a kind» ο «δικός μας» Γιώργος Λούκος με την ιδιότητα του διευθυντή του Μπαλέτου της Οπερας της Λυών. Ο ίδιος διευθύνει το συγκεκριμένο συγκρότημα επί 28 χρόνια και χαρακτηρίζει τη σύμπραξη «απολύτως ευτυχή», επιμένοντας ιδιαίτερα στη δυνατότητα συνεργασίας με κορυφαίους χορογράφους, όπως ο Γουίλιαμ Φορσάιθ, η Μαγκί Μαρέν, η Τρίσα Μπράουν, ο Ανζελέν Πρελζοκάζ και, βεβαίως, ο Γίρζι Κίλιαν, για τον οποίο μιλάει με θαυμασμό και εκτίμηση λίγο προτού «δώσει τον λόγο» στον ίδιο για μια σπάνια εξομολόγηση.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά τη δημιουργία του θα λέγατε ότι το «One of a kind» παραμένει εξίσου επίκαιρο;

«Ισα ίσα που σήμερα είναι πιο επίκαιρο, γιατί μπορεί να γίνει πιο άμεσα κατανοητό. Το 1998 έλαβα μια παραγγελία από το υπουργείο Εσωτερικών της Ολλανδίας για ένα έργο που θα τιμούσε τα 150 χρόνια του Συντάγματος της χώρας. Ωστόσο το ίδιο το Σύνταγμα δεν χορογραφείται ασφαλώς. Σκέφτηκα λοιπόν να φτιάξω ένα έργο που θα μιλάει για την ελευθερία της προσωπικής έκφρασης σε όλες τις εκφάνσεις της: το δικαίωμα στην άποψη, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις... Ετσι φτιάχτηκε το "One of a kind" με προσωπικές χορογραφίες για κάθε χορευτή. Σήμερα, μέσα σε αυτή την τρομερή κατάσταση που ζει ολόκληρη η Ευρώπη, αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικές είναι τελικά η ατομικότητα και η ελευθερία. Γι' αυτό λέω ότι το έργο λειτουργεί πιο άμεσα αυτή την εποχή. Το στοίχημα των ημερών, βεβαίως, είναι να συνειδητοποιήσουμε το νόημα της ελευθερίας σε όλη του τη διάσταση».

Δηλαδή;

«Οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται την ελευθερία μόνο ως δικαίωμα, σπανίως ως ευθύνη. Δεν είναι όμως έτσι και τώρα είναι η ευκαιρία να το συνειδητοποιήσουμε. Τα προβλήματα μιας κοινωνίας δημιουργούνται από τα άτομα. Βαθμιαία πολλαπλασιάζονται και κάποια στιγμή φτάνουν να "σημαδέψουν" μια ολόκληρη χώρα. Για μένα η τρέχουσα κρίση έχει να κάνει αρκετά με αυτό».
Τις χορογραφίες σας συνηθίζετε να τις αναθεωρείτε ή επιμένετε στην αρχική μορφή;

«Τις αναθεωρώ αρκετά συχνά και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είμαι και έντονα αυτοκριτικός. Για μένα είναι πολύ σημαντικό το πρώτο συναίσθημα. Αν είμαι ικανοποιημένος τη στιγμή που τελειώνω μια χορογραφία, τη διατηρώ σε αυτή τη μορφή, έστω και αν αργότερα δεν μου αρέσει πλέον: το κάνω για λόγους, ας πούμε, ιστορικούς. Αν όμως, όταν τελειώσω ένα έργο, έχω ακόμη αμφιβολίες μέσα μου, τότε επιστρέφω και το αναθεωρώ. Δεν αφαιρώ ούτε προσθέτω, απλώς το αλλάζω».

Παρουσιάζετε, δηλαδή, ένα έργο ακόμη και αν δεν είστε σίγουρος γι' αυτό;

«Φυσικά. Αυτό είναι που διατηρεί την Τέχνη ζωντανή, η αμφιβολία. Είναι η μητέρα της δημιουργίας. Αν δεν αμφιβάλλεις, δεν μπορείς να δημιουργήσεις τίποτε αυθεντικό. Κάθε φορά που φτιάχνω ένα καινούργιο έργο πατώ σε άγνωστο έδαφος. Μπορεί να με σηκώσει, μπορεί όμως και να με καταπιεί. Είναι πάντα μια επικίνδυνη στιγμή».

Τι μπορεί να σας εμπνεύσει;

«Θα σας πω μια ιστορία, αν και είναι πραγματικά δύσκολο να τη μεταφέρετε στο χαρτί: μια μέρα ο Μπετόβεν έγραφε στο δωμάτιό του και ξαφνικά όρμησε μέσα η γυναίκα που του καθάριζε το σπίτι. "Κύριε" του είπε "σας δουλεύω τόσα χρόνια και ήθελα πάντα να σας ρωτήσω: Τι σας εμπνέει και γράφετε μουσική;". Ο Μπετόβεν χαμογέλασε: "Οτιδήποτε. Ακόμη και εσύ όταν ορμάς στο δωμάτιό μου". Η γυναίκα ενθουσιάστηκε και απάντησε με ένα μελωδικό "τατατατά". Ηταν το αρχικό μοτίβο της πασίγνωστης Πέμπτης Συμφωνίας».

Επομένως;

«Η έμπνευση βρίσκεται οπουδήποτε, αρκεί να είσαι ευαίσθητος σε ό,τι συμβαίνει γύρω σου. Δεν φτάνει να κοιτάς, πρέπει να βλέπεις. Δεν αρκεί να ακούς, χρειάζεται να νιώθεις. Να συνομιλείς με την εποχή σου. Να ενημερώνεσαι για ό,τι συμβαίνει. Οταν αναπτύξεις μια τέτοιου είδους ευαισθησία ως προς το περιβάλλον σου, τότε μπορεί να σε εμπνεύσει πραγματικά οτιδήποτε».

Πώς θα ορίζατε το προσωπικό σας στυλ;

«Το σήμα κατατεθέν μου είναι η πολυσχιδία. Δεν ακολουθώ κάποιο συγκεκριμένο στυλ, βαριέμαι κάθε φορά στον ίδιο δρόμο, μου αρέσει να εξερευνώ διαφορετικές κατευθύνσεις. Το θεωρώ κάπως επικίνδυνο: αν, ως δημιουργός, διαμορφώσεις μια συγκεκριμένη φόρμα έκφρασης, την ακολουθείς ως το τέλος. Πολλοί το κάνουν και το σέβομαι, απλώς εμένα δεν μου ταιριάζει».

Γι' αυτό τα έργα σας είναι κατά κανόνα αφηρημένα; Συνήθως δεν ακολουθούν μια συγκεκριμένη πλοκή.

«Είναι πράγματι έτσι, αλλά όταν τα απογυμνώνει κανείς και φτάνει στην "καρδιά" τους θα δει ότι μιλώ πάντα για δύο πολύ συγκεκριμένα θέματα: τον έρωτα και τον θάνατο. Αυτές οι δύο έννοιες αποτελούν την πεμπτουσία των πάντων. Μπορεί να είναι ανόητο και σίγουρα είναι πολύ ρομαντικό, αλλά γι΄αυτά τα δύο πράγματα μόνο μ΄ενδιαφέρει να μιλήσω. Ισως δεν μπορώ να το εξηγήσω επακριβώς, οι λέξεις δεν είναι ποτέ αρκετές. Γι' αυτό άλλωστε ζωγραφίζουμε, γι' αυτό γράφουμε ποίηση, γι' αυτό χορεύουμε: για να πλουτίσουμε τη γλώσσα, η οποία από μόνη της δεν είναι αρκετά πλούσια».

Εκτός από το να εμπλουτίσει τη γλώσσα, μπορεί άραγε η Τέχνη να προσφέρει ανακούφιση σε δύσκολες εποχές όπως η σημερινή;

«Σαφώς. Πάντα την είχε αυτή τη δύναμη. Εζησα σε κομμουνιστικό καθεστώς και η Τέχνη ήταν το μόνο που είχαμε για να διατηρηθούμε στην επιφάνεια του νερού, να μην πνιγούμε. Και τώρα που μιλάμε είμαι σίγουρος ότι θα έρθει η μέρα που όλη η Ευρώπη θα μιλάει ελληνικά».

Γιατί το λέτε αυτό;

«Γιατί η Ελλάδα είναι η μητέρα της Ευρώπης και αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσουμε ότι θα πρέπει να επιστρέψουμε στις ρίζες μας για να πάρουμε φόρα και να προχωρήσουμε και πάλι μπροστά».

Ενας μουσικόφιλος «αρχιμαφιόζος»
Πολλοί θεωρούν τον Γίρζι Κίλιαν ως τον πιο «μουσικό χορογράφο». Είναι ένας «τίτλος» που τον χαροποιεί ιδιαίτερα. «Ξέρετε, έχω μια βιωματική σχέση με τη μουσική, προέρχομαι από μουσική οικογένεια» εξηγεί. «Ο παππούς μου ήταν διευθυντής ορχήστρας, η μητέρα μου χορεύτρια και ο ίδιος έχω λάβει μουσική παιδεία. Στο Ωδείο της Πράγας, όπου φοίτησα, όλοι οι σπουδαστές χορού έπρεπε να γνωρίζουν κάποιο μουσικό όργανο. Σπούδασα πιάνο, θεωρητικά… Ωστόσο οφείλω να ομολογήσω ότι ο ρόλος της μουσικής στη δουλειά μου διαφοροποιήθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Στα πρώτα μου έργα ήμουν "σκλάβος" της, σταδιακά ανέπτυξα μια πιο "ισότιμη" σχέση μαζί της, έγινε σύντροφός μου. Εχει να κάνει βέβαια και με την ίδια την ανάπτυξη του χορού η οποία συντελέστηκε εν τω μεταξύ. Επαψε να είναι ο φτωχός συγγενής των υπόλοιπων τεχνών, όπως θεωρούνταν για πολλά χρόνια, και αναπτύχθηκε γρήγορα και δυναμικά, έγινε ισότιμος. Σε αυτό βοήθησαν πολλοί σπουδαίοι συνάδελφοι τους οποίους θαυμάζω».

Οπως;

«Θαύμαζα πολύ την Πίνα Μπάους. Από εκεί και πέρα, αρκετοί χορογράφοι τους οποίους εκτιμώ τυχαίνει να είναι και φίλοι μου. Ο Φορσάιθ, ας πούμε, χόρεψε τα πρώτα μου έργα. Ο Ματς Εκ ήταν χορευτής στην ομάδα μου, όπως και ο Νάτσο Ντουάτο για πολλά χρόνια. Κατά κάποιον τρόπο είμαι ο "αρχιμαφιόζος", ο "Νονός" της παρέας».

Πηγή: Το Βήμα (Ισμα Μ. Τουλάτου)

2012-11-07

Published in Συνεντεύξεις - Έντυπα

Tagged under