Ο βασιλιάς είναι γυμνός!
Λίγες σκέψεις με αφορμή την παράσταση evil unicorns της ομάδας kóka&panú
Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς, που εμπιστεύτηκε την αμφίεσή του σε δύο απατεώνες ράφτες. Εκείνοι κατάφεραν να τον πείσουν ότι τα ρούχα που έραβαν ήταν αόρατα σε όσους ήταν είτε αντάξιοι της θέσης τους είτε χαζοί. Ο βασιλιάς, φοβούμενος την καθαίρεσή του, δεν τόλμησε να πει πως δεν βλέπει τα υποτιθέμενα ρούχα και μάλιστα παρέλασε με αυτά μπροστά σε όλους τους υπηκόους του. Οι υπήκοοι, βλέποντας τον βασιλιά γυμνό, δεν αντέδρασαν, καθώς φοβήθηκαν με τη σειρά τους την επικείμενη κατακραυγή. Μόνο ένα παιδί αναφώνησε μέσα από το πλήθος: "Μα, ο βασιλιάς είναι γυμνός!"Το παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν καταφέρνει με απλότητα να καταδείξει πως σε συνθήκες πλήθους είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε τις πληροφορίες που αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεών μας, προκειμένου να μην εξοστρακιστούμε, να μην χαθεί η αξιοπιστία μας. Ως κοινωνικά ζώα, προτιμούμε να αμφισβητήσουμε τους εαυτούς μας παρά το σύνολο (και αυτή η συνειδητοποίηση είναι βαθειά ενοχλητική). Ή αλλιώς, με τα λόγια του Ευγένιου Τριβιζά: «ένα ψέμα που όλοι το πιστεύουν, δεν διαφέρει καθόλου από μια αλήθεια και έχει τις ίδιες ακριβώς συνέπειες». Το παραμύθι του Άντερσεν, γραμμένο κοντά διακόσια χρόνια πριν, μοιάζει προάγγελος της σημερινής κατάστασης συλλογικής παραπληροφόρησης λόγω των fake news.
Τα fake news και πιο συγκεκριμένα ο τρόπος που κατασκευάζονται οι αναμνήσεις στον ψηφιακό κόσμο αποτελούν την κεντρική θεματική της παράστασης evil unicorns της ομάδας kóka&panú. Ενδεικτικά, σε κάποιο σημείο της παράστασης διατυπώνεται το ερώτημα: "Μήπως το προφίλ μου στο facebook είναι τελικά πιο αληθινό από εμένα;" Πώς ένας δημιουργός, όμως, μπορεί να εκφράσει αυτόν τον κατά βάση λεκτικό προβληματισμό έχοντας ως κύριο μέσο του τον χορό;
Σίγουρα, προκειμένου να επικοινωνηθεί με την μέγιστη αποτελεσματικότητα το θέμα στους θεατές, κρίνεται αναγκαία η χρήση λόγου, μουσικής, κουστουμιών, σκηνικών και αντικειμένων. Απομονώνοντας, ωστόσο, την κίνηση από τα υπόλοιπα μέσα, αναδεικνύεται μια ιδιαίτερη, σχεδόν ιδιοσυγκρασιακή απάντηση. Αν το μυαλό μου, που ελέγχει την εισροή πληροφοριών μέσω των πέντε αισθήσεων, καταλήγει αναξιόπιστο για λόγους συλλογικής πλάνης, τότε πρέπει να ανατρέξω στο σώμα μου. Το σώμα φέρει τα σημάδια και κατά συνέπεια διαμορφώνεται βάσει γεγονότων ίσως πιο δύσκολα αμφισβητούμενων. Οι τρεις κινούμενοι επί σκηνής αναζητούν, λοιπόν, μια πιο αντικειμενική αλήθεια στην σωματική τους μνήμη, παραγκωνίζοντας έτσι την αμφίβολη και υποκειμενική νοητική μνήμη. Τελικά, σε μια αντιστροφή του παραμυθιού, στο evil unicorns το γυμνό σώμα ως κουστούμι επιτελεί ενδεχομένως το ρόλο της πηγής μιας πολυπόθητης, δυσεύρετης αντικειμενικότητας.
Και ταυτόχρονα, η κίνηση πετυχαίνει να αποδώσει, μέσω ενός αυστηρά χορογραφημένου ντουέτου που φαντάζει αμιγώς αυτοσχεδιαστικό, κάποια μικρά glitches του ψηφιακού κόσμου. Μέσα από αυτά θα μπορούσε κανείς να βρει μια πιθανή διέξοδο από την καταιγιστική υπερπληροφόρηση, η οποία προς στο τέλος του έργου φαίνεται να οδηγεί τους τρεις performers στην εξάντληση και στην αναζήτηση προστασίας. Την ίδια στιγμή, η κινητική έρευνα στηρίζεται στην λογική της δημιουργίας νέων οπτικών ψευδαισθήσεων, περιπλέκοντας έτσι τα όρια του ρόλου του αποδέκτη των fake news και του ρόλου του δημιουργού τους, του evil unicorn.
Εκτός του χορού, τα υπόλοιπα στοιχεία που συνθέτουν το έργο ολοκληρώνουν με έναν εξαιρετικά σύγχρονο τρόπο, γεμάτο ιστορικές αναφορές και χιούμορ, την ένταξη του θεατή στην τρισδιάστατη απεικόνιση του φανταστικού ψηφιακού περιβάλλοντος της παράστασης. Ένα κινητό 'διακόπτει' τη ροή της παράστασης, κάνοντας αισθητή την απανταχού παρουσία του. Καταφέρνει να εισχωρήσει σε έναν από τους λίγους χώρους που προστατεύονται από την συνεχή πρόσβαση στην τηλεπικοινωνία, το θέατρο. Ένας 'ερασιτέχνης' χορευτής επιχειρεί το σόλο "Ο θάνατος του κύκνου" και κατόπιν αποθεώνεται σε φωτογραφικά στιγμιότυπα, πιθανώς για το instagram. Δισδιάστατα κουστούμια φέρνουν στο νου τις δισδιάστατες εικόνες στις οθόνες. Μια βροχή από emoticon σταδιακά τα αποδομεί στα βασικά τους συστατικά, τα bits, μέχρι να απονοηματοδοτηθούν τελείως.
Ο βασιλιάς είναι γυμνός λοιπόν και εμείς ως θεατές καλούμαστε να βρούμε λύσεις, ατομικές ή συλλογικές, ψηφιακές, νοητικές ή σωματικές, για την διαχείριση αυτής της πληροφορίας, όπως μας προσφέρεται μέσα από την παράσταση evil unicorns.
Μαρίνα Κοντσέττι, Dancetheater.gr 4/3/2020
→ Η παράσταση παρουσιαστηκε στο θέατρο Ροές για 6 παραστασεις από τις 3 έως τις 25 Φεβρουαρίου 2020
→ Η παράσταση παρουσιαστηκε στο θέατρο Ροές για 6 παραστασεις από τις 3 έως τις 25 Φεβρουαρίου 2020