Joker: μια ματιά στην κινησιολογία του υπέροχου Joaquin Phoenix

Ο Joker έχει κάνει τους πάντες να μιλούν για εκείνον. Και πώς θα μπορούσαμε εμείς να εξαιρεθούμε αφού πρόκειται για μία ταινία με έντονο το στοιχείο της κινησιολογίας.

Η ταινία εξελίσσεται στην σκοτεινή οθόνη της κινηματογραφικής αίθουσας όχι με τον τρόπο που ίσως θα φανταζόταν κανείς, καθώς περιέχει εκφραστικά στοιχεία της σιωπηλής γλώσσας του χορού. Βρίσκεται σε εκείνο τον μη λεκτικό χώρο που η ερμηνεία του Joaquin Phoenix, μαζί με τη υποβλητική μουσική του Hildur Gudnadottir, μεταμορφώνει την ταινία σε μια ανεξέλεγκτη θλίψη.

Όταν χορεύετε δεν μπορείτε να απαλλαγείτε εντελώς από τον αληθινό εαυτό σας. Έτσι και ο Άρθουρ Φλέκ (το όνομα του ήρωα) είναι ακόμα κάπου μέσα στον Joaquin Phoenix, ακόμα και όταν ο Άρθουρ μεταμορφώνεται στον Τζόκερ. Αυτό που κάνει την απόδοση του Phoenix τόσο μπερδεμένη - και όχι απλώς μια ιστορία καλού εναντίον κακού - είναι ο τρόπος με τον οποίο έχει ουσιαστικά τοποθετήσει τους δύο χαρακτήρες μέσα σε ένα χορευτικό σώμα.

Ακριβώς όπως ο Τζόκερ παίρνει τον έλεγχο του Άρθουρ με σίγουρα βήματα και με μια υπερ-όρθια στάση του σώματος που τον κάνει να φαίνεται σαν να κοιτάζει προς τα κάτω στον υπόλοιπο κόσμο, ο χορός επιτρέπει στον εύθραυστο και ταραγμένο Άρθουρ να χαλαρώσει. Να λιώσει λίγο. Να επιπλεύσει στο χώρο.

Ο "Τζόκερ" έχει χωρίσει τους κριτικούς, αλλά υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο όλοι συμφωνούν: ο Joaquin Phoenix είναι ένας σπουδαίος χορευτής. Έχουν δίκιο. Δεν είναι μόνο ο τρόπος με τον οποίο κινείται, με ακαλλιέργητη φινέτσα - ονειρικά, με ζωώδη τρόπο, σαν ροκ σταρ. Ή πώς, όταν τεντώνει τα χέρια του από άκρη σε άκρη στο πλάι, θυμίζει τα φαντάσματα του Jim Morrison ή του Brandon Lee στο "The Crow". Έχει να κάνει περισσότερο με τον αποχρωματισμένο τρόπο που το σώμα του μπορεί να εκφράσει την συγκίνηση. Μπορεί κανείς να δει το μυαλό του "χορευτή" Phoenix να δουλεύει και εξαιτίας αυτού ο χορός μπαίνει σε μια άλλη σφαίρα.

Στην ταινία, σε σκηνοθεσία του Todd Phillips με χορογραφία του Michael Arnold, ο Arthur, ο οποίος πάσχει από ψυχική ασθένεια και έχει υποστεί βλάβη από την κακομεταχείριση και τον εκφοβισμό, εργάζεται ως κλόουν σε διάφορα events. Θέλει να ασχοληθεί με το Stand-up comedy και χαλαρώνει παρακολουθώντας μια τηλεοπτική εκπομπή που παρουσιάζει ο χαρακτήρας Murray Franklin (Robert De Niro). Αλλά αποδεικνύεται πως και o Murray Franklin είναι ένας τύπος που κάνει bulling καθώς με ένα ερασιτεχνικό video εκθέτει τον Άρθουρ στην εκπομπή του.

Ο χορός είναι η διαφυγή του Άρθουρ, η ζωή του. Η πρώτη φορά που τον βλέπουμε να χορεύει στην ταινία είναι, αφού έχει κάνει τις πρώτες του δολοφονίες, στο διαμέρισμα που μοιράζεται με τη μητέρα του παρακολουθώντας στην τηλεόραση το "Shall We Dance", του 1937 με τους Fred Astaire-Ginger Rogers. Ο "νούμερο" που παρακολουθεί είναι το "Slap That Bass", με στίχους που λένε "Ο κόσμος είναι σε χάος / με την πολιτική και τους φόρους / και τους ανθρώπους που ακονιζουν μαχαίρια / δεν υπάρχει ευτυχία". ( "The world is in a mess/with politics and taxes/and people grinding axes/there's no happiness.").

Στην επόμενη σκηνή ο Άρθουρ σημαδεύει με ένα περίστροφο τον φανταστικό εαυτό του. Το όπλο εκπυρσοκροτεί και η σφαίρα χτυπά καρφώνεται στον τοίχο. Εκείνη τη στιγμή, ο Άρθουρ είναι τόσο τρομαγμένος και μαζί ενθουσιασμένος: Ο χορός είναι ο δρόμος του προς την ανδρεία, κάτι που δεν είναι ποτέ δεν ήξερε. Καθώς ο Άρθουρ "αποχωρεί" και ο Τζόκερ "αναλαμβάνει", η χορογραφία γίνεται όλο και πιο εξωστρεφής. Στη σκηνή "μεταμόρφωσης" του μπάνιου, ο πανικός μεταμορφώνεται σε μια μυστηριώδη δύναμη. Ο Joaquin Phoenix περνά απαλά ένα πόδι πάνω από το άλλο και αναποδογυρίζει, στρέφοντας τα χέρια του πάνω και γύρω από τον κορμό του. Οι ώμοι του ανεβαίνουν και οι αγκώνες του εκτοξεύονται επικίνδυνα καθώς το σώμα του κυματίζει και διογκώνεται μέχρι που, την τελευταία στιγμή, τα χέρια του εκτείνονται σε κάθε πλευρά. Αυτή είναι η δύναμη του Joker!

Μερικές φορές ο Joaquin Phoenix, ο οποίος έχασε πολύ βάρος για το "Joker", έχει το βλέμμα ενός χορευτή μπαλέτου σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες. Ήρεμος και γαλήνιος με κυματιστά μαλλιά κολλημένα στις πλευρές του προσώπου του, η εμφάνισή του, μερικές φορές, έχει την αφή του Rudolf Nureyev ή του Sergei Polunin - δύο χορευτών με έντονη προσωπικότητα. Το δέρμα του τεντώνεται απότομα στους μυς και στις προεξέχουσες πλευρές του σώματός του. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για έναν αισθητικής φύσης μετασχηματισμό. Δεν κάνει μπαλέτο. Ο Φοίνιξ έχει την δυναμική δυνατότητα να στρίψει το σώμα του - ειδικά την πλάτη του - σε μια παράσταση τρόμου Butoh με περίεργες, φρικιαστικές γωνίες.

Παρ' ότι ο Phoenix είπε στο The Associated Press ότι το "The Old Soft Shoe" του Ray Bolger ήταν μια πηγή έμπνευσης για την απίστευτη ερμηνεία του Joker, υπάρχει και κάτι από τον Fred Astaire στη κίνησή του, ειδικά με τον τρόπο που δημιουργεί ελαφρότητα και χώρο στο πάνω μέρος του σώματός του.

Ο χορός του Joaquin Phoenix δίνει επίσης την αίσθηση ότι είναι επηρεασμένος από το είδος κινησιολογίας Gaga, τη γλώσσα των κινήσεων που δημιούργησε ο ισραηλινός χορογράφος Ohad Naharin.

Σε ένα μάθημα Gaga, οι συμμετέχοντες ανταποκρίνονται σε φυσικές οδηγίες που δίναι ο συντονιστής καθώς κινούνται, ενώ σκέφτονται ότι η σπονδυλική στήλη τους είναι κατασκευασμένη από φύκια - αν αισθάνεστε αμήχανοι ή νευρικοί, δεν λειτουργεί. (Δεν υπάρχουν καθρέφτες στην τάξη.) Ο Phoenix μπορεί να μην ασκεί το Gaga, αλλά φαίνεται να καταλαβαίνει τη διαφορά μεταξύ του δέρματος και της σάρκας. Είναι λεπτή, αλλά διαφορετική.

Στο Joker όσο η ταινία προχωράει η πραγματικότητα δείχνει να θολώνει και φαίνεται λιγότερο ως ένα γραμμικό παραμύθι και περισσότερο ως μια ακολουθία χορού πλεγμένη μαζί με διάλογο. Στο τέλος, ο Άρθουρ, αν και με χειροπέδες, έχει ένα τραγούδι στο κεφάλι του και έναν ρυθμό στο βήμα του. Καθώς γλυστράει και πέφτει κάτω σε έναν λευκό διάδρομο ψυχιατρείου, χρησιμοποιεί την κινητικότητα που έχει - τους ώμους του, οι οποίοι κινούνται στο «That's Life» του Frank Sinatra. Τα πόδια του αφήνουν πίσω τους ματωμένες πατημασιές από τον τελευταίο φόνο...

Σε κάθε περίπτωση, ο τελευταίος χορός είναι απελευθερωτικός: Όσο μπορεί να κινηθεί, είναι ελεύθερος. Και ο Joaquin Phoenix ξέρει πώς να κινηθεί. Ο χορός του δεν είναι αστείο...